ANTİK DÖNEMİN KEHANET MERKEZİ : APOLLON TAPINAĞI ve DİDYMA ANTİK KENTİ  

Her sene yerli ve yabancı pek çok turist çeken Apollon Tapınağı, Aydın’ın Didim ilçesinde yer almaktadır. UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yerini almıştır. İon tarzında yapılmış dünyanın en büyük 3. tapınağı olarak geçiyor. Zeus'un oğlu Apollon'a adanan tapınak, İyonyalılar tarafından yapılmıştır. Antik ismi, “Didymaion, Didyma” olarak geçer. Didyma, aslında günümüzde bir antik kent olsa da o dönemlerde kutsal bir yerleşim yeriymiş. Ayrıca önemli bir kehanet merkeziymiş. Liman kenti olan Miletos ve o bölge için dini ve siyasi açıdan önemli bir rol oynamış. Miletos’tan gelen kutsal bir yol ile bağlantısı varmış. O dönemin Büyük İskender, Diocletianus gibi önemli imparatorları burayı ziyaret edince önemi daha da artmış. Milat’tan önceki yüzyıllarda yaşayan insanlar kehanet, büyü, fal gibi şeylere çok inanırlar, bu inançları onların yaşamlarını yönlendirirmiş. Tapınak görevlileri, gelecek hakkında tahminler yürütüp adaklar adanırmış. Didyma ile ilgili ilk bilgiler, Herodot’un yazılı kaynaklarından elde edilmiş. Apollo’nun kutsal yeri, Persler tarafından M.Ö. 494’de yıkılmış, M.Ö. 311’de mabet yeniden inşa edilmiş. Artemis, Zeus, Aphrodite mabetleri gibi diğer yapılar da Roma döneminde devam etmiş. Sonrasında ise; tek tanrılı döneme geçişle birlikte Hristiyanlık yayılmaya başlayınca burası önemini yitirmeye başlamış. Kahinlerin söyledikleri şeytanca görülmeye ve yasaklanmaya başlanmış. Hristiyanlığın yaygınlaşması ile M.S.5.. yy ve M.S.6. yy’da buraya bir kilise yapılmış. Bu muazzam tapınak, iki sıra halinde 124 sütundan oluşmuş, önemli bir kısmı ayakta kalmış, 1906-1913 yılları arasında yapılan kazlıar ile gün ışığına çıkarılmış. Halen restorasyon ve konservasyon çalışmaları devam ediyor. Burayı ziyaretim sırasında özellikle sütunlar üzerinde çalışmalar vardı. Tapınakta en çok ilgiyi çeken kuşkusuz Medusa başı heykelidir. Mitolojide Medusa’nın hikayesi şöyle geçer: Medusa, dünyalar güzeli bir kızmış, tanrıların bir çoğu ona aşık olmuş. Kendini Zeus’a adayan Medusa, iki kız kardeşi ile beraber Athena’nın tapınağında yaşarmış. Athena, Poseidon ile berabermiş.

Ancak Poseidon, Medusa’ya aşık olmuş ve bir gün Medusa’ya sahip olmuş. Athena, Zeus’dan bu durumu öğrenince kıskançlığından Medusa’yı ve kardeşlerini cezalandırmış. Medusa’nın saçlarını yılana çevirerek yüzüne bakılmaz bir hale getirmiş. Ayrıca kimseyi bakışıyla etkilemesin diye, onun yüzüne bakanların taşa dönmesi için onu lanetlemiş. Sonrasında Hyperborea’ya sürgün göndermiş. Buraya sürgün giden Medusa’nın son olarak Athena tarafından gönderilen Perceus tarafından kesildiği söylenir. Perceus’un taşlaşmamak için Medusa’ya ayna kullanarak yaklaştığı belirtilir. Perceus, Medusa’nın kafasını kestikten sonra düşmanlarını taşa çevirmek için uzun bir süre kullanmaya devam etmiş. Yunanlılar, Medusa’nın yılan başını korumak istedikleri tapınaklarına, binalarına, eşyalarına, zırhlarına işlemişler. Bu yüzden Türkiye’yi ve yurtdışını gezerken Medusa başı heykeline mutlaka rastlarsınız. İstanbul’daki Yerebatan Sarnıcı’nda Medusa başını ters olarak görmüştüm. Belki görmüşsünüzdür, Didim Altınkum sahilinde belediyenin temsili yapmış olduğu Medusa Heykeli bulunur. Altında da size anlattığım Medusa’nın hazin hikayesi yazar.                                                                         Apollon Tapınağı’nın neden yapıldığına dair bir de hikayesi vardır: Apollon, bir gün bir çoban ile karşılaşır. Apollon, tüm sırlarını ve kehanetlerini çobana anlatır. Çoban bunları öğrendikten sonra Apollon Tapınağı'nı yapar. Böylece çobanın sülalesi yıllar boyunca tapınağı korur ve pek çok önemli bürokrat ya da asker ve komutan gibi sayısız zengin insan da şifa bulmak amaçlı bölgeye gelir. Bu sebepten dolayı Apollon Tapınağı, çok uzun yıllar boyunca dünyanın en önemli merkezlerinden biri olarak kullanılmış.  

Didim’e yolunuz düştüğünde, bu görkemli Didyma ören yerine Apollon Tapınağı’na uğrayın derim. Didim halk minibüsleri ile buraya rahatlıkla ulaşabiliyorsunuz. Ayrıca müze kartı geçerli. Ören yerinin hemen karşısında bulunan “Yoran Mübadele Anı ve Kültür Evi” ‘ni de ziyaret edebilirsiniz. Didim’in tarihine ve kültürüne ışık tutmak amacıyla 2019 yılında hizmete açılmış. İki katlı olan ev, Didim Belediyesi tarafından satın alınarak müzeye dönüştürülmüş. İçerisinde geçmiş dönemlerde kullanılan eşyalar, objeler, fotoğraflar bulunuyor.